Tham dự có ông Trần Văn Nam, Thứ trưởng Bộ NN & PTNT; ông Nguyễn Ngọc Hè, Phó Chủ tịch UBND thành phố Cần Thơ; đại diện lãnh đạo Viện Chính sách và Chiến lược phát triển Nông nghiệp nông thôn, Sở NN & PTNT các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long; đại diện các ngành hàng (lúa gạo, rau quả, chế biến và xuất khẩu thủy hải sản), các hiệp hội (lương thực, cà phê - ca cao, hồ tiêu và cây gia vị, cao su)... Ngoài ra, hội thảo còn có sự tham gia của trên 100 đại biểu đến từ các trường đại học, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh nông, lâm, thủy sản; một số chuyên gia về tư vấn xây dựng thương hiệu…

Theo Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển nông nghiệp nông thôn, năm 2023 kim ngạch xuất khẩu của toàn ngành nông nghiệp đạt 53,01 tỷ USD; 11 nhóm mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu từ 1 tỷ đô la Mỹ trở lên, trong đó có 7 nhóm mặt hàng (gỗ và sản phẩm gỗ, tôm, cà phê, gạo, cao su và rau quả, hạt điều) đạt kim ngạch xuất khẩu trên 3 tỷ đô la Mỹ và có mặt ở hầu hết các thị trường nhập khẩu lớn của thế giới như Mỹ, EU và Nhật Bản.

Mặc dù đạt được những con số ấn tượng về kim ngạch xuất khẩu, tuy nhiên 80% sản lượng nông sản xuất khẩu chưa xây dựng được thương hiệu, chưa có lôgô, nhãn mác riêng và chưa tham gia đầy đủ vào chuỗi giá trị toàn cầu. Thương hiệu nông sản Việt Nam vẫn bị xâm phạm ở nước ngoài như: ST25, nước mắm Phú Quốc, cà phê Buôn Ma Thuột...

Cũng theo Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển nông nghiệp nông thôn, thời gian thương hiệu nông sản Việt đang dần chứng minh vai trò quan trọng trong phát triển nông nghiệp, nông thôn, góp phần thúc đẩy sự phát triển hoạt động sản xuất, thương mại và nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm nông sản Việt Nam. Thương hiệu nông sản Việt cũng đã tác động tích cực đến nhận thức, sự quan tâm, đầu tư về nguồn lực của các địa phương, nhận thức của doanh nghiệp, người dân trong việc bảo vệ danh tiếng, giá trị của các sản phẩm được bảo hộ. Số lượng sản phẩm nông sản Việt được bảo hộ tại thị trường quốc tế tăng; các thương hiệu nông sản được bảo hộ đã bước đầu tác động tích cực đến giá trị của sản phẩm.

Bên cạnh đó, khung thể chế pháp lý bảo hộ thương hiệu khá đồng bộ và ngày càng hoàn thiện với Luật Sở hữu trí tuệ và các văn bản dưới luật. Việt Nam cũng đã là thành viên của Thỏa ước và Nghị định thư Madrid về đăng ký quốc tế nhãn hiệu, giúp doanh nghiệp Việt Nam có thể bảo hộ nhãn hiệu ở hơn 100 nước thành viên một cách thuận lợi và hiệu quả. 

Tuy nhiên, việc xây dựng và phát triển thương hiệu nông sản Việt Nam hiện hiện nay vẫn còn gặp một số hạn chế, bất cập. Đó là thiếu định hướng chiến lược tổng thể ở cấp quốc gia trong xây dựng thương hiệu nông sản; quản trị phát triển thương hiệu nông sản còn yếu, thiếu chủ thể có năng lực để quản lý và khai thác thương hiệu hiệu quả; chiến lược tiếp cận thị trường gắn với xây dựng thương hiệu, chất lượng, quy hoạch vùng sản xuất chưa được quan tâm đúng mức; quản lý thương hiệu còn bất cập; các công cụ để xây dựng thương hiệu chưa hiệu quả; hệ thống thông tin và kết nối thị trường còn hạn chế…

Hiện nay Việt Nam chưa có chính sách riêng nào để hỗ trợ cho việc phát triển thương hiệu nông sản. Thông qua công tác tuyên truyền và các chương trình hiện nay ở các Bộ, ngành và địa phương, nhiều tổ chức, doanh nghiệp đã tích cực, chủ động trong đăng ký nhãn hiệu, bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, phát triển thương hiệu nông sản, nhưng việc phát triển các thương hiệu mạnh (ở cả 3 nhóm sản phẩm quốc gia, vùng và địa phương) đều còn hạn chế. Chính vì vậy, việc xây dựng một cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển thương hiệu cho nông sản đảm bảo phù hợp hợp với các chủ trương, chính sách, cơ sở pháp lý liên quan là rất cần thiết.

Tại hội thảo, nhiều đại biểu cho rằng việc xây dựng thương hiệu nông sản cần có trọng tâm, trọng điểm. Bên cạnh đó, cần có cơ chế phối hợp đồng bộ giữa các bộ ngành và địa phương trong việc xây dựng thương hiệu quốc gia cho các sản phẩm nông sản của Việt Nam. Ngoài ra cần có cơ chế pháp lý để quản lý nhãn hiệu, thương hiệu nông sản nhằm bảo vệ giá trị sản phẩm của Việt Nam.

Phát biểu tại hội thảo, trên cơ sở tiếp thu các ý kiến góp ý và thống nhất phải xây dựng một nghị định về quản lý và phát triển nhãn hiệu nông sản để bảo vệ giá trị của nông sản Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Trần Văn Nam đề nghị Viện Chính sách và Chiến lược phát triển Nông nghiệp nông thôn, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cùng với Vụ Pháp chế của Bộ nghiên cứu vấn đề này để làm cơ sở đề xuất chính thức với Chính phủ xây dựng nghị định nói trên. “Chúng ta xây dựng nghị định này phải theo chuỗi giá trị nhãn hiệu nông sản. Ở đây cuối cùng bản chất vẫn là nhãn hiệu, mà bản chất của nhãn hiệu đó là tiêu chuẩn, quy chuẩn và truy xuất nguồn gốc”, Thứ trưởng Trần Văn Nam nhấn mạnh.

Cũng theo Thứ trưởng Trần Văn Nam, để ra đời được nghị định này cũng phải đến năm 2025 mới có để trình Chính phủ. Trong thời gian này, ông đề nghị các hiệp hội chọn ra ngành hàng chủ lực làm trước, với quan điểm nhãn hiệu tập thể và nhãn hiệu doanh nghiệp phải hài hòa, không làm triệt tiêu nhau.