Bùi Hữu Nghĩa sinh năm 1807 trong gia đình ngư dân nghèo ở thôn Long Tuyền, châu Định Viễn, dinh Vĩnh Trấn (nay thuộc quận Bình Thủy, TP Cần Thơ). Năm 1835, Bùi Hữu Nghĩa đỗ đầu kỳ thi Hương tại Gia Định (gọi là Thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa). Sau đó được triều đình nhà Nguyễn bổ nhiệm làm tri huyện Phước Chánh, tỉnh Biên Hòa (nay thuộc tỉnh Đồng Nai) rồi tri huyện Trà Vang, tỉnh Vĩnh Long (nay thuộc tỉnh Trà Vinh).

Làm quan thanh liêm, luôn vì nhân dân chống lại bọn cường hào ác bá nên gian thần vu oan cho ông tội “xúi dân làm loạn, chủ mưu giết người”. Triều đình xử ông án tử. Phu nhân ông là bà Nguyễn Thị Tồn đã lặn lội ra tận kinh đô Huế để minh oan cho chồng. Cuối đời, Thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa cáo quan về quê dạy học, hốt thuốc chữa bệnh cho dân và dùng ngòi bút lên án thực dân Pháp xâm lược, cổ vũ phong trào yêu nước.

Ông là một trong những nhà thơ yêu nước cuối thế kỷ 19, một trong 4 “Rồng vàng” ở đất Nam Bộ. Hiện khu mộ của danh nhân văn hóa - Thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa tại quận Bình Thủy, TP Cần Thơ đã được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia năm 1994.