Các bộ, ngành và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương khẩn trương nghiên cứu triển khai các nhiệm vụ gắn với lộ trình thực hiện được nêu trong “Báo cáo đề xuất chính sách hỗ trợ chuyển đổi xe ô tô điện” kèm theo văn bản số 12093/BGTVT-KHCN&MT ngày 07/11/2024 của Bộ Giao thông vận tải nhằm thúc đẩy việc chuyển đổi năng lượng xanh trong ngành giao thông vận tải.

UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có trách nhiệm ban hành các chính sách thúc đẩy chuyển đổi sang ô tô điện tại các địa phương. Trước mắt giai đoạn từ nay đến năm 2030 cần ban hành kế hoạch chuyển đổi sang sử dụng xe buýt điện; xe khách nội tỉnh theo lộ trình tại Quyết định số 876/QĐ-TTg ngày 22/7/2022 của Thủ tướng Chính phủ.

Theo báo cáo của Bộ Giao thông vận tải (Bộ GTVT), tại Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26), Việt Nam đã cam kết “sẽ xây dựng và triển khai các biện pháp giảm phát thải khí nhà kính mạnh mẽ bằng nguồn lực của mình, cùng với sự hợp tác và hỗ trợ của cộng đồng quốc tế, nhất là các nước phát triển, cả về tài chính và chuyển giao công nghệ, trong đó có thực hiện các cơ chế theo Thỏa thuận Paris, để đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050”.

Để triển khai cam kết đưa mức phát thải ròng về “0” vào năm 2050 của Việt Nam tại Hội nghị COP26, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 876/QĐ-TTg ngày 22/7/2022 phê duyệt Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí các-bon và khí mê-tan của ngành GTVT; trong đó, đề ra lộ trình chuyển đổi sang xe ô tô chạy bằng điện, năng lượng xanh tại Việt Nam như sau:

- Giai đoạn 2022 - 2030:

+ Thúc đẩy sản xuất, lắp ráp (SXLR), nhập khẩu (NK) và chuyển đổi sử dụng các loại phương tiện giao thông cơ giới đường bộ sử dụng điện; phát triển hạ tầng sạc điện đáp ứng nhu cầu của người dân, doanh nghiệp.

+ Từ năm 2025: 100% xe buýt thay thế, đầu tư mới sử dụng điện, năng lượng xanh.

- Giai đoạn 2031 - 2050:

+ Từ năm 2030: 100% xe taxi thay thế, đầu tư mới sử dụng điện, năng lượng xanh.

+ Đến năm 2050: 100% phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, xe máy thi công tham gia giao thông chuyển đổi sang sử dụng điện, năng lượng xanh; hoàn thiện hạ tầng sạc điện, cung cấp năng lượng xanh trên phạm vi toàn quốc đáp ứng nhu cầu của người dân, doanh nghiệp.

Bộ GTVT cho biết một số chính sách khuyến khích phát triển xe ô tô điện ở Việt Nam hiện nay như sau:

Về chính sách ưu đãi, hỗ trợ cho SXLR xe ô tô điện:

Nghị định số 57/2020/NĐ-CP ngày 25/5/2020 của Chính phủ quy định trường hợp doanh nghiệp đáp ứng điều kiện về sản lượng tối thiểu và các điều kiện khác quy định tại Nghị định thì được áp dụng mức thuế suất 0% đối với toàn bộ linh kiện nhập khẩu đã sử dụng để SXLR ô tô trong nước (trong đó có xe ô tô điện mà doanh nghiệp đã đăng ký tham gia Chương trình ưu đãi thuế); tại Nghị định số 101/2021/NĐ-CP ngày 15/11/2021, Chính phủ đã gia hạn Chương trình ưu đãi thuế này đến năm 2027.

Ngoài ra, Nghị định số 57/2020/NĐ-CP cũng quy định các doanh nghiệp sản xuất, gia công các sản phẩm công nghiệp hỗ trợ ô tô đáp ứng các điều kiện tại Nghị định sẽ được áp dụng thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi 0% đối với nguyên liệu, vật tư, linh kiện trong nước chưa sản xuất được nhập khẩu để sản xuất, gia công các sản phẩm công nghiệp hỗ trợ ưu tiên phát triển cho ngành SXLR ô tô, thực hiện từ năm 2020 đến năm 2024.

Gần đây, tại Nghị định số 26/2023/NĐ-CP ngày 31/5/2023 của Chính phủ về Biểu thuế xuất khẩu, Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi tiếp tục duy trì các chính sách đối với ngành công nghiệp ô tô nêu trên, đồng thời, có một số điều chỉnh cho phù hợp với các yêu cầu mới và thực tiễn SXLR ô tô trong nước.

Về chính sách khuyến khích sử dụng xe ô tô điện:

Chính sách khuyến khích sử dụng ô tô điện hóa của Việt Nam hiện mới chỉ tập trung vào dòng xe ô tô điện chạy pin (BEV) thông qua các ưu đãi về thuế tiêu thụ đặc biệt và lệ phí trước bạ.

Về thuế Tiêu thụ đặc biệt (TTĐB):

Luật Thuế TTĐB hiện hành đã có các quy định ưu đãi về thuế suất với xe ô tô thân thiện môi trường, trong đó có ô tô điện (được áp dụng thuế suất thấp hơn so với ô tô chạy bằng nhiên liệu hóa thạch), cụ thể:

+ Đối với xe ô tô chạy bằng xăng, dầu: Thuế suất thuế TTĐB áp dụng đối với xe ô tô chở người từ 9 chỗ trở xuống từ mức 35% đến mức 150% tùy theo dung tích xi lanh; xe ô tô chở người từ 10 đến dưới 15 chỗ là 15%; từ 16 đến dưới 24 chỗ là 10%; loại vừa chở người vừa chở hàng là 15% - 25%.

+ Đối với xe ô tô chạy bằng xăng kết hợp năng lượng điện, năng lượng sinh học, trong đó tỷ trọng xăng sử dụng không quá 70% số năng lượng sử dụng (xe lai điện): Áp dụng thuế suất thuế TTĐB bằng 70% mức thuế suất áp dụng cho xe chạy xăng, dầu có cùng dung tích xi lanh.

+ Xe ô tô chạy bằng điện (trong đó có xe ô tô sử dụng pin nhiện liệu, xe ô tô điện chạy pin, xe ô tô điện chạy bằng năng lượng mặt trời...) loại chở người từ 9 chỗ ngồi trở xuống là 15%, loại chở người từ 10 đến dưới 16 chỗ là 10%, loại chở người từ 16 đến dưới 24 chỗ là 5%, xe vừa chở người, vừa chở hàng là 10%.

Ngày 11/01/2022, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số Luật, trong đó có Luật thuế TTĐB. Theo đó đã giảm đáng kể mức thuế suất thuế TTĐB đối với ô tô chạy pin so với xe chạy xăng, dầu, cụ thể: từ 01/3/2022 đến 28/02/2027, thuế suất thuế TTĐB đối với xe điện chạy pin tùy theo số chỗ ngồi là 1%, 2%, 3% và từ 01/3/2027 trở đi là 4%, 7%, 11% (trong khi mức đó mức thuế suất thuế TTĐB đối với xe sử dụng xăng, dầu là từ 15%-150%).

Về lệ phí trước bạ:

Ngày 15/01/2022, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 10/2022/NĐ-CP quy định về lệ phí trước bạ (có hiệu lực thi hành từ ngày 01/3/2022), trong đó đã quy định ưu đãi lệ phí trước bạ trong 5 năm đối với xe ô tô điện chạy pin (miễn lệ phí trước bạ trong 3 năm đầu, giảm 50% lệ phí trước bạ trong 2 năm tiếp theo).

Về các chính sách ưu đãi đối với sản xuất pin lithium, pin nhiên liệu sử dụng cho xe điện:

Theo Quyết định số 38/2020/QĐ-TTg ngày 30/12/2020 của Thủ tướng Chính phủ thì pin nhiên liệu, pin lithium hiệu năng cao, dung lượng lớn, tuổi thọ lớn, an toàn và thân thiện môi trường thuộc Danh mục công nghệ cao được ưu tiên phát triển nên thuộc Danh mục ngành nghề đặc biệt ưu đãi đầu tư theo pháp luật đầu tư. Theo đó, dự án sản xuất pin nhiên liệu, pin lithium sẽ được hưởng mức ưu đãi cao nhất về thuế thu nhập doanh nghiệp cũng như các ưu đãi về đất đai, về thuế nhập khẩu theo quy định của pháp luật.

Ngoài ra, Bộ GTVT đề xuất các cơ chế, chính sách hỗ trợ chuyển đổi sang xe ô tô điện tại Việt Nam như sau:

Đề xuất khung chính sách ưu đãi khuyến khích SXLR, nhập khẩu:

a) Đối với xe SXLR:

- Về quy định pháp luật:

+ Rà soát, bổ sung các nội dung về chính sách ưu tiên phát triển xe ô tô điện (đặc biệt là phương tiện giao thông công cộng điện) trong các Luật liên quan làm cơ sở triển khai, thực hiện.

+ Xây dựng, ban hành các quy định nâng cao mức tiêu chuẩn khí thải, giới hạn mức tiêu thụ nhiên liệu để hạn chế phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch, khuyến khích phát triển phương tiện không phát thải.

+ Rà soát cập nhật, sửa đổi, bổ sung các quy định về xử lý pin ô tô điện thải bỏ.

- Về tài chính, đầu tư:

+ Bổ sung ngành nghề SXLR xe ô tô điện, sản xuất pin ô tô điện vào ngành nghề thuộc lĩnh vực ưu đãi đầu tư đặc biệt.

+ Ưu đãi đầu tư đối với các dự án đầu tư mở rộng, chuyển đổi SXLR xe ô tô điện, pin xe điện (miễn, giảm tiền thuê đất, thuế, phí ...), đầu tư trung tâm nghiên cứu và phát triển công nghệ xe ô tô điện tại Việt Nam.

+ Miễn, giảm thuế đối với việc nhập khẩu trang thiết bị, dây chuyền SXLR để SXLR xe ô tô điện, pin xe điện.

+ Miễn, giảm thuế đối với việc nhập khẩu tổng thành, linh kiện để SXLR ô tô điện, pin xe điện.

+ Cơ chế ưu đãi tiếp cận tài chính, tín dụng ... cho các doanh nghiệp SXLR xe ô tô điện, pin xe điện, bảo dưỡng sửa chữa ô tô điện.

+ Chính sách ưu đãi đối với các dự án nghiên cứu, đầu tư tái chế, xử lý phương tiện, pin xe sử dụng điện.

- Về kỹ thuật, công nghệ, tăng cường năng lực:

+ Ưu tiên tiếp cận, chuyển giao công nghệ SXLR xe ô tô điện; sản xuất pin, động cơ xe ô tô điện.

+ Ưu tiên nguồn lực đầu tư nghiên cứu, tăng cường năng lực phát triển công nghệ SXLR xe ô tô điện; sản xuất pin, động cơ xe ô tô điện.

b) Đối với xe nhập khẩu:

Ưu đãi thuế nhập khẩu xe ô tô điện so với xe ô tô sử dụng nhiên liệu hóa thạch truyền thống.

Đề xuất khung chính sách khuyến khích, hỗ trợ người sử dụng

a) Về tài chính:

- Miễn, giảm lệ phí trước bạ đối với xe ô tô điện.

- Miễn, giảm lệ phí đăng ký biển số đối với xe ô tô điện.

- Thúc đẩy tiếp cận tín dụng, trợ giá trực tiếp cho người mua xe ô tô điện. - Ưu đãi vốn vay đối với các doanh nghiệp vận tải chuyển đổi sử dụng ô tô điện; trợ giá cao hơn đối với xe buýt điện.

- Hỗ trợ giá bán điện cho các trạm/trụ sạc; cơ chế kinh doanh điện và dịch vụ sạc điện để thu hút xã hội hóa đầu tư kinh doanh trạm sạc điện cho xe ô tô
Xây dựng, ban hành các quy định khuyến khích mua sắm, sử dụng xe ô tô điện bằng nguồn vốn từ ngân sách nhà nước.

- Nghiên cứu xây dựng, đề xuất cơ chế, chính sách hỗ trợ tài chính trực tiếp, gián tiếp cho doanh nghiệp vận tải chuyển đổi sang phương tiện giao thông sử dụng điện (xe buýt điện, xe khách điện và xe tải điện) phù hợp với nguồn lực ngân sách nhà nước.

- Nghiên cứu xây dựng, đề xuất việc ban hành chính sách hỗ trợ tài chính trực tiếp cho người dẫn chuyển đổi phương tiện cá nhân sang phương tiện công cộng, phương tiện sử dụng điện phù hợp với nguồn lực ngân sách nhà nước.

b) Về khai thác, vận hành:

- Ưu tiên phát triển xe ô tô điện tham gia kinh doanh vận tải. Ưu tiên cho xe ô tô điện khi tham gia giao thông trong khu vực đô thị, vùng lõi đô thị; ưu tiên bố trí chỗ đỗ xe, miễn giảm phí đỗ xe đối với ô tô điện trong giờ cao điểm.

- Thiết lập các khu vực không phát thải tại vùng lõi đô thị trong đó chỉ các phương tiện không phát thải được hoạt động.

- Truyền thông, tuyên truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức xã hội về tác dụng tích cực của việc phát triển và sử dụng xe ô tô điện.

c) Chính sách khác:

- Nghiên cứu, đề xuất hướng dẫn doanh nghiệp vận tải dùng tín chỉ các-bon từ các dự án chuyển đổi từ phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang phương tiện sử dụng điện vào phương án tài chính của dự án.

- Ban hành quy định dùng tín chỉ các-bon từ các dự án chuyển đổi từ phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang phương tiện sử dụng điện vào phương án tài chính của dự án.

Đề xuất khung chính sách phát triển hạ tầng trạm sạc điện/hydro

a) Về quy định pháp luật:

- Ban hành các QCVN về trạm sạc điện/hydro, chuẩn kết nối trạm sạc phù hợp với xu hướng phát triển công nghệ sạc quốc tế.

- Quy định hệ thống trạm sạc điện/hydro trong hạ tầng kỹ thuật đô thị, khu dân cư; quy định về bố trí trạm sạc điện/hydro công cộng đối với các cơ sở hạ tầng đầu tư mới, cơ sở hạ tầng cải tạo (bến xe, đề-pô xe buýt, trạm dừng nghỉ, khu đô thị, điểm đỗ, trung tâm thương mại, khách sạn, văn phòng, chung cư, khu đô thị, nhà hàng, điểm trông giữ xe công cộng, trụ sở cơ quan hành chính ...); cho phép xây dựng trạm sạc điện/hydro công cộng trên các công trình có mục đích sử dụng đất như hiện tại mà không cần chuyển đổi mục đích sử dụng đất để xây dựng trạm sạc. Nghiên cứu việc miễn giấy phép xây dựng và điều chỉnh chủ trương đầu tư khi lắp đặt trạm sạc điện/hydro.

- Rà soát, bổ sung, nâng cấp hạ tầng cung cấp điện; ưu tiên cấp điện cho hạ tầng trạm sạc điện công cộng.

- Nghiên cứu, ban hành các quy định về khai thác, chia sẻ trạm sạc điện/hydro cho phương tiện giao thông cơ giới đường bộ.

b) Về tài chính:

- Ưu đãi đầu tư, hỗ trợ lãi suất vốn vay sản xuất/nhập khẩu trang thiết bị, linh kiện để sản xuất trụ sạc điện, xây dựng hạ tầng trạm sạc, đặc biệt là trụ sạc nhanh.

- Miễn thuế nhập khẩu máy móc linh kiện để lắp đặt trạm sạc điện/hydro.

- Ưu đãi tiền thuê đất, tiếp cận quỹ đất để xây dựng trạm sạc điện/hydro.

- Miễn, giảm thuế cho các tổ chức, cá nhân đầu tư trạm sạc điện/hydro.

- Ưu đãi giá bán điện, ưu tiên cung cấp nguồn điện để phục vụ cho hệ thống trạm sạc điện công cộng.

c) Về kỹ thuật, công nghệ:

- Hỗ trợ nguồn kinh phí phục vụ công tác nghiên cứu công nghệ, chuyển giao công nghệ, tăng cường năng lực trong việc nghiên cứu, phát triển trạm sạc nhanh, sạc không dây,...

- Xem xét bổ sung biện pháp chính sách nhằm thúc đẩy nghiên cứu các trạm sạc sử dụng năng lượng tái tạo một phần hoặc toàn bộ nhằm giảm phát thải hoàn toàn cho quá trình phát triển và sử dụng xe điện.

Đề xuất các chính sách khác:

- Ưu đãi sản xuất, cung ứng điện sạch; phát triển hệ thống trạm sạc điện bảo đảm cung cấp điện cho phát triển xe ô tô điện.

- Hỗ trợ đầu tư sản xuất hydro xanh quy mô lớn tại các địa phương có tiềm năng phát triển năng lượng tái tạo; ban hành các quy định liên quan đến phân phối hydro nhằm thúc đẩy phát triển ô tô sử dụng pin nhiên liệu (FCEV).

- Cập nhật, sửa đổi, bổ sung các quy định về xử lý, tái chế pin ô tô điện thải bỏ; Ưu đãi đầu tư đối với các dự án nghiên cứu, tái chế, xử lý phương tiện, pin xe sử dụng điện.